Uitvaartverzorger en -verzekeraar coöperatie DELA wil in 2030 klimaatneutraal zijn. In een branche vol tradities en gewoonten wordt duurzame vernieuwing gedoseerd toegepast. Ilse van de Voort (manager mvo Dela): ‘De tijd moet rijp zijn om een volgende stap te zetten.’

Dela is bijna 85 jaar uitvaartverzorger en – verzekeraar. In een tijd dat een waardige uitvaart niet voor iedereen beschikbaar was, ontstond begrafenisvereniging Dela (Draagt Elkanders Lasten) in 1937 in Eindhoven.

Ondertussen is de coöperatie naast Nederland, ook actief in België. En recent werd de Duitse markt betreden, waar het bedrijf vooralsnog alleen een uitvaartverzekering aanbiedt.

Ilse van de Voort is sinds twee jaar manager maatschappelijk verantwoord ondernemen bij het bedrijf. Zij moet de duurzame ambities van Dela handen en voeten geven.

"Dat betekent ook dat we de wereld een beetje mooier achter willen laten voor de toekomstige generaties"

Belang duurzaamheid
Duurzaamheid betekent voor Dela, er voor elkaar zijn. ‘Dat betekent ook dat we de wereld een beetje mooier achter willen laten voor de toekomstige generaties’, zegt Van de Voort. Sinds 2015 wordt daarvoor een actiever mvo-beleid gevoerd. Zo moet de CO2 footprint omlaag en worden producten verduurzaamd. Het doel: in 2030 een klimaatneutrale bedrijfsvoering

Grotere schaal is meer impact
Dela kent momenteel ruim vijf miljoen verzekerden. Die omvang brengt voordelen met zich mee, weet Ilse van de Voort. ‘De impact die we kunnen maken is groot. Je kunt bij ons een polis in geld of in natura hebben. We kopen groot in en kunnen goed sturen op de producten die gedekt worden binnen de naturapolis. En in onze keuzes voor producten is duurzaamheid vanzelfsprekend een belangrijke overweging.

De kist
Het product dat onmiskenbaar is verbonden met de branche is de kist. Die was traditioneel gemaakt van spaanplaat, ‘vanuit milieuoogpunt niet zo’n fijn product’. In 2019 bracht Dela een belangrijke verandering aan. Tot dat jaar werd de spaanplaten kist standaard in een naturapolis gedekt. In dat jaar werd dat een natuurhouten kist. Puur, onbehandeld FSC-hout uit Scandinavië. En de polyester binnenbekleding werd vervangen door katoen. ‘Een hele stap voorwaarts. Het was ook meteen de standaard kist die in het verzekerd pakket zit.’ In 2021 werd een volgende stap gezet. Mensen kunnen nog steeds kiezen welke kist ze willen, maar er zitten geen spaanplaat kisten meer in het assortiment.

"De standaardkist is nu voor 95 procent duurzaam"

Klant bepaalt tempo
De klant bepaalt uiteindelijk het tempo van verduurzaming. De standaardkist is nu voor 95 procent duurzaam. ‘We hadden een nog duurzamere keuze kunnen maken door bijvoorbeeld te kiezen voor een linnen of hennep binnenbekleding. Alleen dat kan kreuken of minder luxe eruitzien. Nabestaanden vinden het daarom minder passend voor hun dierbare.

De duurzamere alternatieven wil Dela ook niet afdwingen. ‘De stap van polyester naar katoen was mooi en belangrijk en die wordt ook breed geaccepteerd. Dat is voor ons ook het belangrijkst. Mensen moeten echt het idee hebben dat ze hun geliefde het mooist denkbare afscheid kunnen geven. En dat is uiteindelijk altijd belangrijker dan het laatste procentje in duurzaamheid.’

Naast de verduurzaamde kist, is de elektrische crematieoven een ander wapenfeit. Dela introduceerde die in 2019 voor het eerst in Nederland. Het effect daarvan is dat er 80 procent minder energie nodig is dan in een gasgestookte oven. ‘En als je die stroom dan ook nog eens groen inkoopt, heb je ook weer een hele mooie stap gezet.’

Single use products
Veel producten rond een uitvaart worden alleen voor dat ene moment gebruikt, zogenaamde single use products. Denk aan bloem- en rouwstukken, maar ook de kist. Van de Voort is nu voorzichtig aan het verkennen welke alternatieven Dela kan aanbieden.

‘Moet het nog steeds een vers bloemstuk zijn met linten eraan? Of is de tijd langzaam rijp aan het worden dat wij bijvoorbeeld investeren in een aantal mooie, zijden pronkstukken die je op de dag van een uitvaart van ons huurt? Niemand neemt zo’n rouwstuk namelijk mee naar huis.’

"Moet het nog steeds een vers bloemstuk zijn met linten eraan?"

Buitenkist huren
Een ander voorbeeld: de kist gaat nu mee de crematieoven of de grond in. Maar dat is niet per se nodig, ziet Van de Voort. ‘Je zou ook kunnen kiezen voor een mooie buitenkist met daarin een compactere binnenkist, die mee de oven ingaat.’

Ze realiseert zich dat de acceptatie van deze verandering wordt beïnvloed door gevoel en uitvaarttradities. ‘Accepteren mensen het dat een buitenkist eerder is gebruikt?’, vraagt Van de Voort zich af.’

Balans
Het is een dunne lijn. Nabestaanden moeten in korte tijd heel veel beslissingen maken. ‘Je wilt het niet te ingewikkeld maken en je wil ook zeker niet mensen overstuur maken met iets waar de tijd gewoon nog niet rijp voor is.’

En tegelijkertijd, constateert Van de Voort, groeit de vraag naar duurzaamheid. ‘Mensen beginnen nu ook echt uit zichzelf te vragen: “is er een kist die nog duurzamer is?” Dat was tien jaar geleden echt anders.’

"De tijd moet rijp zijn om een volgende stap te zetten. Daar houden we respect voor"

De grootste uitdaging
De grootste uitdaging op het gebied van verduurzamen? ‘We gaan zo snel als kan en zo langzaam als moet. De tijd moet rijp zijn om een volgende stap te zetten. Daar houden we respect voor.’

Een uitvaart is één van die markerende events in het leven. Net zoals een bruiloft dat is. En daar zijn tradities onlosmakelijk aan verbonden. ‘Alleen heb je bij een bruiloft over het algemeen een jongere doelgroep, dus daar zie je al meer verschuivingen.’

Van de Voort wijst erop dat een bruiloft tien tot twintig jaar terug ook nog uit te tekenen viel. ‘Je komt samen, gaat naar het stadhuis, naar de kerk, vervolgens heb je een receptie, diner en het feest. Dat is in relatief korte tijd verandert: een bruiloft kan zijn wat jij wilt dat een bruiloft is.’

‘Het grootste verschil met een bruiloft is dat je een jaar de tijd neemt om het te organiseren. En een uitvaart moet in zes dagen rond zijn.’ 

De mvo-manager ziet parallellen, maar ook duidelijke verschillen. Maar er beginnen veranderingen te ontstaan in hoe mensen een uitvaart willen. Het wordt persoonlijker. ‘Daar is het ons ook om te doen. De uitvaart moet een ankerpunt zijn voor mensen in rouw en een mooi moment om op terug te kijken.

Resomeren
De geesten worden rijp gemaakt worden voor verandering, zo is de afgelopen jaren de vraag naar natuurbegraafplaatsen toegenomen. Ondertussen zijn er al vooruitstrevender oplossingen. Bijvoorbeeld resomeren, een chemisch proces waarbij het lichaam van een overledene in drie uur wordt ontbonden in een stalen drukvat.

Dat is binnen de huidige kaders van de Nederlandse wet nog niet mogelijk, maar er staat een herziening van die wet op het programma. ‘En het heeft er alle schijn van dat die mogelijkheid er straks wel is. Wij volgen die ontwikkeling op de voet.’

"In de toekomst zou menselijk composteren een mogelijk alternatief zijn"

Menselijk composteren
Over de geest rijp maken gesproken, verder in de toekomst zou menselijk composteren een mogelijk alternatief zijn. Bij dit ecologische alternatief voor begraven en cremeren wordt het lichaam begraven onder een mengsel van aarde, houtsnippers en stro. In een paar weken tijd is het veranderd in compost. Nabestaanden mogen deze compost meenemen om -net als as- uit te strooien of te gebruiken om bijvoorbeeld een boom in te planten.

Het menselijk composteren is echt iets voor de langere termijn, ziet Van de Voort. Washington heeft in 2019 als eerste Amerikaanse staat het composteren van menselijke lichamen gelegaliseerd, maar het duurt nog wel even voordat het komt overwaaien naar Nederland.

‘We gaan zo snel als kan en zo langzaam als moet’, herhaalt Van de Voort. ‘Er zijn kansen en er zijn belemmeringen en het mooie is om daar een beetje tussendoor te laveren.’